In literair Nederland speelt zich een kleine soap af rond een zogenaamde Volkskrant-‘recensie’ van de roman Bestsellerboy van Mano Bouzamour. Groot was de verontwaardiging van de redactie van de Volkskrant toen bleek dat uitgeverij Prometeus een persoonlijke loftuiting van Volkskrant-redactrice Steffie Kouters als aanprijzing gebruikte in een reclamecampagne.

De quote ‘verpletterend’, kwam namelijk uit een privémail, niet uit de krant, en was bovendien dubbelzinnig bedoeld, schreef een andere Volkskrant-journalist, Haro Kraak, afgelopen vrijdag in de Volkskrant. Op Radio 1 suggereerde  adjunct-hoofdredacteur Pieter Klok dat de term ‘verpletterend’ zelfs negatief bedoeld kon zijn. Gek, want de Volkskrant had de oorspronkelijke email van Kouters gelezen. Daarin schrijft ze aan Bouzamour dat ze ‘Bestellerboy’ niet alleen een ‘verpletterend boek’ vindt, maar ook dat hij ook ‘erg goed kan schrijven’, dat het  boek soms  ‘gemeen pijn’ doet en dat ze er ‘enorm om moest lachen’. Had ze dit dan allemaal niet oprecht bedoeld?

Inmiddels had de uitgeverij al – zoals dat dan hoort – excuses aangeboden en de campagne ingetrokken. Dat was voor de Volkskrant alleen maar reden om er een schepje bovenop te doen. Naast het eerder genoemde nieuwsbericht van Kraak wijden de Handige Mannetjes zaterdag een vrij geestige column aan de controverse. Als klap op de vuurpijl schrijft Sylvia Witteman, echtgenote van de VK-hoofdredacteur, in haar column een uitermate zure recensie over het boek – begeleid door een reeks tweets waarmee ze duidelijk maakt dat ze met plezier afrekent met de brutale, zichzelf onterecht prijzende auteur.

De opmerkelijke conclusie van deze enige ‘echte’ Volkskrant-recensie is dat Bouzamour – ondanks zijn succes – uitsluitend wordt uitgegeven omdat hij (ik citeer, sorry Volkskrant) ‘een migrantenkind tussen twee culturen’ is.

Eén belangrijk aspect van deze rel laat de Volkskrant in haar berichtgeving buiten beschouwing: de voorgeschiedenis van de gewraakte term ‘verpletterend’. Steffie Kouters schreef haar ‘verpletterde’ email namelijk in verband met een interview dat ze met Bouzamour af zou nemen voor de Volkskrant. De oorspronkelijke tekst van dit interview moest van de VK-redactie na oplevering opgepimpt worden. De redactie wilde namelijk meer nadruk op de problemen van de auteur… als migrantenkind tussen twee culturen. Ze wilden Bouzamour ‘meer horen vertellen over zijn familie en wat er allemaal mis was gegaan.’ Precies datgene wat Witteman in haar recensie zo hekelt. De bezwaren van Bouzamour tegen de door de redactie voorgestelde stereotyperingen worden opzij geschoven. Als hij niet akkoord gaat, komt er geen interview en dus geen aandacht voor zijn boek. Interviewster Kouters schrijft aan Bouzamour dat ze ook heel kwaad is over deze ingreep, die volgens haar blijk geeft van weinig gevoel voor een ‘fragiele, breekbare tekst’. ‘Er heeft daar een eindredacteur lopen kloten,’ schrijft ze hem. ‘Iemand die niet ziet dat in het ongezegde juist veel gezegd wordt.’

Maar geen nood: ze kan het oorspronkelijke interview verkopen aan de Belgische Humo. En zo worden uit één gesprek twee interviews gebakken: een Volkskrant-interview met extra aangezette tegenstellingen en een interview voor de Humo zonder toevoegingen. Het had zo een hoofdstuk in het boek ‘Bestsellerboy’ kunnen zijn.

Pikant dat uitgerekend de Volkskrant nu moord en brand schreeuwt dat de schrijver met één woord van hun journalist aan de haal gaat, nadat de redactie zelf het hele interview in een nieuwe context laat plaatsen. Nog pikanter wanneer je je bedenkt dat het werk van Bouzamour –  volgens Witteman zonder betekenis – juist dit soort dubbele moraal aan de kaak stelt, of het nou binnen de Marokkaanse gemeenschap is, in de bevoorrechte kringen van Amsterdam Zuid, de literaire wereld of in de journalistiek.

Dat de auteur dit op een meesterlijke manier doet, mag wel blijken uit deze literaire lachspiegel waarin alle betrokkenen zichzelf behoorlijk te kijk zetten. En ben ik zelf dan zo objectief? Welnee, ik werk aan de verfilming van Bouzamour’s wervelende debuutroman ‘De Belofte van Pisa’ en ben een goede vriend. Maar in elk geval meen ik ieder woord dat ik hier schrijf.